Wilki w mitologii nordyckiej czasem reprezentują chaos i zniszczenie, a innym razem stają się symbolami mądrości, lojalności, odwagi i ochrony.
Mitologia
Towarzysze Odyna
Posłańcy Walhalli
Z mitologią nordycką kojarzony jest zazwyczaj Fenrir – syn Lokiego, który w dniu Ragnaroku ma uwolnić się ze swych kajdan i pożreć słońce. Mało kto jednak wie, że to nie jedyny słynny wilk Nordów.
Choć Edda Starsza podaje zaledwie ich imiona postacie te postacie przewijają się przez karty literatury nordyckiej, sagi i wiersze skaldyczne.
Najwierniejsi z wiernych
U Boku Odyna[1] stały Geri i Fleki. Podobnie jak kruki Huginn i Muninn były jego nieodłącznymi kompanami. Jak mówi jedno ze źródeł – podczas swych podróży i wielu bitew Odyn czuł się samotny, dlatego też stworzył Geriego i Frekiego, aby mógł już zawsze mieć u swego boku wiernych kompanów.
Wierzy się, że te dwa wilki zasiedliły ziemię swoim potomstwem (jako że były to samica i samiec), podróżując razem z Odynem przez Dziewięć Krain. To właśnie wilki miały też być powodem, dla którego Odyn stworzył Huginna i Muninna – dwa kruki symbolizujące myśl i pamięć Władcy Asgardu, miały pomóc Odynowi znajdywać zdobycze dla obu wilków.
Oba wilki leżały u stóp swego pana, który hojnie dzielił się z nimi jadłem podczas uczt z wojownikami Walhali. Odyn karmił je mięsem boskiego dzika Sahrimnira[2] sam nie jedząc nic[3]. Towarzyszyły mu podczas podróży przez Dziewięć Krain, walcząc u jego boku w wielu bitwach, zdobywając doświadczenie i mądrość tym samym stając się nierozerwalną częścią samego Odyna.
Kiedy pan Asgardu i jego bracia stworzyli pierwszych ludzi – Aska i Emblę to właśnie Geri i Freki pielęgnowały ich i dogłądały. Odyn miał nakazać ludziom, aby uczyli się od wilków – to one mogły ich nauczyć zarówno odwagi w obliczu niebezpieczeństwa, mądrości jak i miłości czy troski o swoją rodzinę. To dzięki Geriemu i Flekiemu wilki były widziane jako wzory cnót i cech, które ludzie mogliby przejąć od tych zwierząt. Dlaczego wielu wojowników nordyckich przyjmowało imiona lub heraldykę wilka – było to symboliczne dążenie do odziedziczenia dobrych i pozytywnych cech, które przypisywano tym zwierzętom.
Wilki Odyna były też inspiracją dla Úlfhéðnarów[4] – nieokiełznanych wojowników wikingów, których sama już obecność mroziła krew w żyłach przeciwników. O nich napiszemy więcej już wkrótce.
Informację o nich można znaleźć w Eddzie Starszej (zwanej też. Eddą Poetycką) spisie pieśni i legend datowanych na IX w.
Garść etymologii
Imię Geri ma oznaczać „ten chciwy” lub „ten łapczywy”. Nazwa Geri można wyśledzić wstecz do przymiotnika protogermańskiego *geraz, którego znaczenie potwierdza się u plemieniu Burgundów girs, oraz w staronordyckim gerr, Staro-wysokim Germańskim (Althochdeutsch) ger lub giri i staroduńskim gir, wszystkie te słowa oznaczają „chciwy”.
Nazwa Freki ma swoje korzenie w przymiotniku protogermańskim *frekaz, potwierdzonym w języku gotyckim 𐍆𐌰𐌹𐌷𐌿𐍆𐍂𐌹𐌺𐍃 (faihufriks) „łakomy, zachłanny”, w języku staronordyckim frekr „chciwy”, w języku staroangielskim frec „pożądliwy, chciwy, żarłoczny, odważny” i w języku staroniemieckim freh „chciwy”. John Lindow interpretuje obie staronordyckie nazwy jako nazwiska pochodzące od przymiotników.
Bruce Lincoln dalej wywodzi Geri od przymiotnika Proto-Indo-European *gher-, co jest takie samo jak w nazwie Garmr, odnoszącej się do psa ściśle związanego z wydarzeniami Ragnarök.
Nieokiełznana-okiełznana moc
Historie o Gerim i Frekim ujawniają nie tylko bliską więź między Wszechojcem a jego wilkami, ale także istotną rolę, jaką te mityczne stworzenia odegrały w panteonie nordyckim. To potężne symbole lojalności, odwagi i niezłomnego ducha nordyckich bogów.
Para wilków uosabia lojalności i siłę – cechy głęboko powoiązane z Odynem, który jest znany tylko ze swej mądrości, ale i przebiegłości oraz umiejętności w walce. Ich przydomki oddają niezaspokojony głód i dzikość – cechy wojny. Historia Geriego i Frekiego, wraz z opowieściami o krukach Odyna, Huginnie i Muninnie, doskonale ilustruje boskie połączenie między bogiem mądrości i wojny, a jego lojalnymi towarzyszami. Ich ponadczasowa narracja stanowi przypomnienie bogatego dziedzictwa i niezależnego ducha, które charakteryzują nordyckie spojrzenie na świat.
Opowieści o Gerim i Frekim nie tylko podkreślają ich rolę jako zaufanych towarzyszy Odyna, ale również akcentują głęboką więź między nordyckimi bogami a siłami natury światem natury – elementem, który ściśle powiązanym z mistycyzmem nordyckiej mitologii. To nierozerwalność świata przyrody i boskiego. Geri i Freki reprezentują nieokiełznaną naturę, a Odyn boską mocą, która rządzi i kształtuje świat.
Więź Odyna z Gerim i Frekim przekracza relację zwykłego pana i jego lojalnych towarzyszy.
Mistyczni posłańcy
Obecność tak potężnych i dzikich (a jednocześnie ujarzmionych) zwierząt u boku Odyna miało służyć umocnieniu jego statusu jako najwyższego władcy nordyckiego panteonu. To w końcu nie byle co mieć na zawołanie dwa wilki. Wilki te to także potężne symbole wartości takich jak lojalność i wytrwałość. Oba wilki to strażnicy swojego pana – zawsze przy jego boku, gotowi go chronić i służyć.
Dawniej ujrzenie szarego wilka na polu bitwy było uważane za pomyślny omen, który oznaczał obecność Odyna. Uważano także, że wilki pomagają Walkiriom prowadzić poległych wojowników do Walhalli. To przekonanie dodaje kolejną warstwę symboliki wilkom Geriemu i Freki, podkreślając ich rolę nie tylko jako towarzyszy, ale także jako mistycznych posłańców i ucieleśnienie mocy oraz przewodnictwa Odyna w czasach konfliktu i wojny.
Ta podwójna natura Geriego i Frekiego służy jako przypomnienie o złożoności i sprzecznościach obecnych w nordyckim sposobie postrzegania świata, gdzie cechy, które mogą się wydawać przeciwstawne, często są ze sobą splecione i stanowią integralną część szerszego rozumienia istnienia i kosmosu.
Dwóch zawsze ich jest. Nie mniej, nie więcej.
Dziedzictwo Geriego i Frekiego jako potężnych symboli siły i lojalności w mitologii nordyckiej przetrwało przez wieki, wpływając na różne aspekty współczesnej kultury, od sztuki i literatury po film i nie tylko.
Ikoniczny duet stał się popularnym tematem dla artystów czerpiących inspirację z bogatej mitologii nordyckiej. Geri i Freki często są przedstawiani obok Odyna, ukazując ich niezachwianą lojalność i podkreślając głęboką więź między nimi. Te artystyczne reprezentacje nie ograniczają się do tradycyjnych mediów, takich jak malarstwo i rzeźba; znalazły również swoje miejsce w miejscu, gdzie płótnem jest ciało – tatuaże przedstawiające mityczne wilki zyskują popularność wśród entuzjastów, którzy pragną uosabiać cnoty siły, lojalności i niezależności.
Wpływ na literaturę i film: Opowieść o Gerim i Frekim nadal fascynuje autorów i twórców filmowych, inspirując różne adaptacje i reinterpretacje w literaturze oraz na ekranie. Oprócz ich obecności w przekazach o nordyckich mitach, takich jak „Norse Mythology” Neila Gaimana, wilki wpłynęły także na tworzenie oryginalnych postaci i fabuł w fikcji historycznej i fantasy. Popularny serial telewizyjny „Wikingowie” oraz gra wideo „God of War”, które wplatają elementy legendy Geriego i Frekiego w swoje narracje.
[1] Bóg mądrości i wojny mitologii nordyckiej, Władca Asgardu i Asów, Wszechojciec, Æsir, Oddin, Alfader
[2] Niebiański dzik żyjący w Walhalli, z którego codziennie kucharz Andhrimnir gotował w kotle mięso, aby przygotować posiłek dla Einherów. Boski odyniec każdego wieczora ponownie wracał do życia.
[3] Podania podają, że Odyn nie musiał się posilać – wystarczało mu wino. Nie traktujmy więc tego jako poświęcenie z jego strony.
[4] berserkir (berserkowie) Úlfhéðnar.
Źródła:
Sturluson S., Edda Młodsza Prozaiczna, Armoryka, Sandomierz 2009, s. 95.
Edda Poetycka, Ossolineum, Kraków 1986, s. 416.
Kempiński A. M., Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Kurpisz, Poznań 2003, s. 292.
https://thevikingherald.com/ [dostęp online: 7.08.2023]